W latach sześćdziesiątych XX wieku lekarze zainteresowali się nużeńcami jako czynnikami etiologicznie odpowiedzialnymi za szereg chorób skóry człowieka. Wykazano związek nużeńców z rozwojem trądziku różowatego (acne rosacea), a zmiany określo-no mianem demodekozy albo nużycy. Nasilona nużyca może być czynnikiem etiologicznym łupieżu mieszkowego (pityriasis folliculorum) i łysienia plackowatego (alopecia aerata).
Demodex folliculorum jest brany pod uwagę jako czynnik etiologiczny zapalenia brzegów powiek (blepfaritis), często o charakterze przewlekłym, a Demodex brevis odpowiada za niedostateczną jakość filmu łzowego w wyniku dysfunkcji gruczołów Meiboma.
Zmiany patologiczne w przebiegu demodekozy powiek są następstwem zaczopowania torebek włosowych i ujść gruczołów łojowych, odczynowej hiperkeratynizacji oraz hiperplazji nabłonka, mechanicznego przenoszenia bakterii, reakcji zapalnej żywiciela na chitynę pasożyta, pobudzenia humoralnej odpowiedzi żywicela i komórkowych reakcji immunologicznych.
Nużeńce są pasożytami kosmopolitycznymi występującymi u ludzi na różnych kontynentach. Zarażenie następuje przez bezpośredni lub pośredni kontakt.
Z epidemiologicznego punktu widzenia ważna wydaje się obserwacja sezonowych zmian aktywności nużeńców – największa wiosną, natomiast zimą ulegająca wyraźnemu zmniejszeniu.
Nużeńce są najczęściej spotykanymi ektopasożytami ludzkiej skóry. Kolonizacja ludzi zachodzi krótko po urodzeniu. Nużeńce bytujące w mieszkach włosowych rzęs mogą wywoływać przewlekłe zapalenie brzegów powiek. Objawia się ono poszerzeniem naczyń skóry powiek, tworzeniem mankietu keratynowo-tłuszczowego u podstawy rzęsy (tzw. łupież cylindryczny), zaburzeniami kierunku wzrostu rzęsy, wypadaniem rzęs, a w przypadku zaostrzenia prowadzi do jęczmienia lub gradówki. Blokowanie aktywności wydzielniczej gruczołów Meiboma przez bytujące tam roztocze powoduje nadmierne odparowywanie filmu łzowego i w konsekwencji zespół suchego oka.
W pracy omówiono występowanie, objawy i leczenie demodekozy wywołanej przez dwa gatunki: Demodex folliculorum i Demodex brevis.
